جشنواره رنگ هند

یکی از معروف ترین جشنواره های جهان در کشور هند است. جشنواره هولی یا همان جشنواره رنگ ها در واقع جشن بهار و پیروزی نیکی بر بدی است. در ادامه با وقت سفر همراه باشید تا درباره این جشنواره رنگارنگ بیشتر بدانید.

جشنواره هولی | Holi Festival

این جشنواره بدون شک یکی از رنگارنگ ترین جشنواره های جهان است که مردم در آن لباس هایی با رنگ شاد می پوشند و به خیابان ها می روند، این جشن هر ساله در هفته ی اول ماه مارس و اغلب دوم یا سوم مارس برگزار می شود.

جشنواره هولی یا «جشنواره رنگ‌ها» نام مراسمی است که هرساله، در ماه مارس میلادی و هنگام شروع فصل بهار در کشورهندوستان برگزار می‌شود. جشن هولی یا رنگ پاشی تعطیل رسمی در تمام هندوستان است. مردم در این زمان که مطابق تقویم هندی تعطیل رسمی است،  

مطالب مرتبط:

مشاهده تورهای هند

مشاهده جاذبه های هند

پایان زمستان و آغاز بهار طبیعت را جشن می‌گیرند. سنت قدیمی، اهالی هر منطقه با پاشیدن آب و رنگدانه‌های مخصوص به سوی یکدیگر و نیز اجرای موسیقی و رقص، به سرور و پای‌کوبی می‌پردازند. در این آیین شاد، همهٔ افراد اعم از زن و مرد و پیر و جوان شرکت می‌کنند و باور دارند که با فرارسیدن بهار، بار دیگر روشنایی بر تاریکی و خوبی بر بدی پیروز شده‌است. «جشنواره هولی» از اعیاد مهم مردم هند برگزار می‌گردد.

جشنواره رنگ هند , وقت سفر

چگونگی پیدایش جشن هولی

معنی کلمه ی هولی در زبان هندی، “سوختن” است و در اصل جشن هولی دلالت بر پیروزی خوبی بر بدی دارد و در اکثر مناطق هند، در دو روز و با نام های “هولی” و “دولتی” یا به زبانی ساده تر، “هولی کوچک” و “هولی بزرگ” برگزار می شود که معمولا پس از انجام عبادت و گذاشتن نشان و نماد بر مجسمه ی کریشنا و رادا، مردم با پودرهای رنگی یا بالن های پر از مایعات رنگی که به “گولال” و “آبیر” معروف هستند، به همدیگر رنگ می پاشند.

در حقیقت این جشنواره را می توان جشنواره ی تابناک و درخشان نامید، چرا که رنگ های روشن و متنوعی در آن استفاده می شود٬ هندی ها معتقدند رنگ های روشن، شاد و گرم، زندگی بخش، نیروزا و نشاط آور است. اما درخصوص این که هولی از کجا آمده و چطور شکل گرفته، باورها، عقاید و روایت های متفاوتی وجود دارد. مانند بسیاری دیگر از جشن های آسیایی که اسطوره و افسانه های مختلفی دارند، ریشه های اسطوره ای و تاریخی هولی نیز بسیار با هم تفاوت دارند و خاستگاه های مختلفی برای شکل گیری این جشن، بیان می شود.

باور اول:

یکی از باورهای رایج و مورد قبول در بین اغلب مردم هند در مورد هولی این است که این واژه از هولیکا گرفته شده است و این جشن نیز به نوعی به همین هولیکا مربوط است. هولیکا خواهر شیطان صفت یک اهریمن هندو به نام هیرنیاکاشیپو است.هیرنیا از طرق نامشروع روی به جادو آورده و فناناپذیر شده بود. و از همه می خواست تا تنها او را پرستش کنند. در این میان، پسرش پرالادا از فرمانش سرپیچی می کرد و ویشنو، یکی از خدایگان معروف هندو را می پرستید. هیرنیا چندین بار تلاش کرد با تنبیه های سخت پسرش را به فرمانبرداری خود درآورد که شوربختانه پسر ناخلف بود و هیرنیا از این کار طرفی نمی بست.

در اینجا هولیکا وارد می شود و یک کلک قدیمی سوار می کند. او از قبل یک لباس محافظ در برابر آتش داشت. خودش به تنهایی آن را پوشید و به همراه پرالادا به میان آتشی عظیم رفت. پیش از آنکه سراغ نتیجه در آتش نشستن شاهزاده برویم، بد نیست به این نکته اشاره کنم که این در آتش رفتن یا از آتش گذشتن، کلا یک آیین فراگیر در ادبیات ایرانی - هندی است. در متون ایرانی با نام آزمون یا آیین «ور» شناخته می شود و برای راستی آزمایی یا اثبات درستکاری به کار برده می شده. در اینجا ویشنو به یاری پرالادا می آید و او را نجات می دهد و هولیکا را به همراه خواهرش هیرنیا نابود می کند. درست به همین دلیل است که جشن هولی، با برافروختن آتش در شب آغاز می شود. آتش نمادی است از پیروزی خیر بر شر. روز بعد از کشته شدن هولیکا، به عنوان جشن هولی گرامی داشته می شود؛ این یکی از باورهای مربوط به جشن هولی بود.

باور دوم:

باور رایج دیگری که بیشتر در میان هندی های نواحی شمالی متداول است، به کریشنا، یکی دیگر از خدایان محبوب هندو، مربوط می شود. کریشنا که خود پوستی تیره دارد از مادرش می پرسد چرا رادا که یک الهه بانو بوده تا این حد پوستش روشن است. مادر کریشنا بی درنگ حیلتی به او می آموزد و از او می خواهد به صورت رادا رنگ بپاشد و ببیند او به چه شکلی درخواهد آمد. کریشنا به صورت رادا، الهه بانوی محبوبش رنگ می پاشد و از همین جا آن ها زن و شوهر می شوند.جشن هولی نیز یادآور رنگ پاشی کریشنا به صورت همسرش است و از این روی گرامی داشته می شود.

جشنواره رنگ هند , وقت سفر

در عین حال هولی را جشن پایان زمستان و آغاز بهار نیز می دانند. به واقع آنچه عملا از هولی و تاریخچه آن باقی مانده، همین جشن آغاز بهار است. هولی برای بسیاری از هندوها، نوید آغاز سال جدید و جشن حاصلخیزی مجدد زمین به حساب می آید و با وجود اینکه در روزهای آغاز سال جدید به وفور یافت می شود اما از جمله روزهایی است که در تقویم رسمی این کشور به عنوان روز تعطیل مشخص شده است. البته اینطور نیست که سر و ته داستان هولی در تمامی مناطق با یک روز رنگ پاشی جمع شود؛ در برخی نقاط هند، این جشن حدود 50 روز مردم را درگیر خود می کند.

باورهای رایج دیگر در باب جشن هولی

خوشحالی برای برداشت محصول؛ اساسا جشن های مرتبط با زراعت و کشت در جوامع قدیمی نقشی غیرقابل انکار داشتند. هولی را عده ای به این دست مقولات هم مرتبط می سازند. وقتی عمده درآمدها از زمین و کشت باشد، طبیعتا سلوک های اجتماعی نیز رابطه نزدیکی با زمین و کشاورزی پیدا می کنند.از بین بردن مرزهای طبقاتی؛ حتی اگر شده برای یک نیمروز. برای اینکه بفهمیم واقعیت این مرزهای طبقاتی چیست لازم است کمی به عقب برگردیم.

اولین نشانه برگزاری جشن هولی به متونی از قرن هفتم میلادی بازمی گردد؛ زمانی که به گواهی تاریخ یکی از سفت و سخت ترین نظام های طبقاتی دنیا در هند اجرا می شده است. یکی از مهمترین وظایف دینی در آیین هندو پاسداشت سفت و سخت طبقه های اجتماعی است. مطابق متون دینی، راهبان در رأس طبقات اجتماعی یا به تعبیر هندوها «کاست»ها قرار دارند. بعد از آن شاهزادگان، در رتبه سوم صنعتگران و کشاورزان. رتبه اسفل در نظام کاستی هند به کسانی می رسد که اجداد آنها پیش از آمدن آریایی ها به هند در این سرزمین زندگی می کردند؛

کسانی که پوست سیاه رنگ دارند و افتخار جاری شدن خون آریایی در رگ هایشان را نداشته اند. اینها از نظر آیین هندو ناپاک دانسته می شوند و اختلاط و حتی نگاه کردن به آنها برای سه طبقه دیگر از جمله گناهان به حساب می آید. در چنین فضا و پارادایمی، وجود جشنی مانند هولی که در آن، تمامی افراد جامعه، فارغ از رنگ پوست و طبقه اجتماعی و جنسیت و سن و هر چیز دیگر به همدیگر پودرهای رنگی بپاشند، کارکرد اجتماعی خود را به خوبی نشان می دهد. شاید بیراه نباشد اگر معتقد باشیم جشن هایی مانند جشن هولی در کمرنگ کردن نظام طبقاتی در هند معاصر موثر بوده اند. برای از بین بردن بیماری ها؛

یک باور قدیمی و رایج درخصوص کارکردهای جشن هولی نقش آن در از بین بردن امراض و میکروب هاست، خاصه اینکه این جشن در پایان فصل سرما و آغاز فصل بهار برگزار می شود؛ زمانی که به اعتقاد هندوها، تغییرات آب و هوایی می تواند موجب بیماری انسان شود. هندوها معتقدند گرمای حاصل از آتش های بسیار عظیمی که در شب قبل از جشن افروخته می شوند، می تواند باکتری های بیماری زا را از بین ببرد. دیگر این که معتقدند چون پودرهای رنگی، پیش تر از گیاهان دارویی به دست می آمد، پاشیدن این پودرها به همدیگر، آنان را از ابتلا به بیماری مصون نگه می داشت.

به طور کلی ریشه تاریخی و مبنای اعتقادی این جشن هرچه باشد، در عمل بیانگر همدلی، اتحاد، کنار گداشتن کینه و کدورت ها، مایه شادی و سرور، تاکید بر برابری و به فراموشی سپردن تفاوت های مذهبی، طبقه ای، نژادی و ... حتی برای چند روز می باشد تا پیروان آن با قلبی پاک، لبی خندان و روحی سبک و پر مهر سال جدید را آغاز کنند. شاید در باور هندی ها هیچ درس و آموزه دینی، اجتماعی نمی توان یافت که حس همنوع دوستی و همدلی را بتواند چنین ساده بیاموزد.

جشنواره رنگ هند , وقت سفر

آیین و آداب و رسوم برگزاری جشن هولی

تاکید مراسم هولی در سوزاندن demoness Holika است. در ابتدای مراسم آتش بزرگی روشن می شود و نماد demoness Holika در آن سوزانده می شود. مردم دور آتش آواز می خوانند، می رقصند و سه بار دور آتش می گردند. سوزاندن Holika بدلیل این است که آنرا شیطان شاه می دانند، زیرا پسر خود را بدلیل پرستش لرد ویشنو در آتش سوزانده است. پسر از آتش جان سالم به در برده و به جای آن پدر را سوزانده اند. بنابراین پیش از هر کار باید هیزم جمع کرد. هیزم ها در هر جایی که بتوان در آنجا آتش روشن کرد قرار می گیرند. از مقابل معابد گرفته تا پارک ها و خیابان ها و هر فضای باز دیگری.

مردم در این روز پودرهای رنگی را بر روی یکدیگر می پاشند و در زیر آب به رقص و پایکوبی می پردازند. در دهلی نو و بمبئی، رویدادهای ویژه جشنواره هولی با موسیقی، رقص باران و رنگ ها همراه است.جدا از آن باید غذای مخصوص عید را به همراه نوشیدنی هایش و نیز رنگ هایی که قرار است در روز بعد استفاده شود، آماده کرد.

جشنواره رنگ هند , وقت سفر

شرکت کنندگان که از پیر و جوان، زن و مرد، فقیر و غنی، هر کسی را می تواند شامل شود، در شب قبل از جشن، توده هیزم را آتش می زنند، آواز می خوانند و خوراکی های مخصوص می خورندو به شیوه ای نمادین، سوختن هولیا، نماد شر و بدی را یادآوری می کنند.جشن رنگ ها درست صبح روز بعد آغاز می شود. اگرچه هولی یک جشن مذهبی به شمار می آید اما برخلاف بیشتر جشن های مذهبی، برای شروع آن لازم نیست دعا یا ذکر خاصی گفته شود. گویی هدف از این جشن، صرفا شاد بودن و سرزندگی است. آنچه اهمیت دارد رنگی کردن است. رنگ ها به صورت پودر یا محلول در آب به دیگران پاشیده می شوند.

تا قبل از اینکه چینی ها مسئولیت تامین لوازم ضروری تمامی جشن های عالم را برعهده بگیرند، در جشن هولی از رنگ های گیاهی استفاده می شد که به راحتی با شست و شو از بین می رفت و ساقه های بامبو نیز به عنوان سرنگ هایی برای پرتاب رنگ به کار برده می شد اما امروزه رنگ های شیمیایی به شدت جای خود را باز کرده اند و تفنگ های آبپاش نقش قابل توجهی پیدا کرده اند.در این میان نباید از بادکنک های پر از آب غافل شد که مدام بر سر شرکت کنندگان در جشن فرود می آیند. سازهای دهلک و طبل در این روز طرفداران بسیار دارند و آوازخوانی دسته جمعی، حرکات موزون و از همه جالب تر بد و بیراه گفتن به یکدیگر از جمله دیگر آداب این روز است. بعد از اینکه همه رنگی شدند و در و دیوار شهر کاملا در رنگ ها محو شد، غذاهایی که برای این روز آماده شده، سرو می شوند. بعضی ها هم به رسم همه عیدها به اقوام و دوستان سر می زنند. در برخی مناطق، مردان با سپرهایی در دست در اطراف می چرخند و زنان این حق را دارند که با چوب و چماق به سپرهای آنان ضربه بزنند.در بعضی مناطق جنوبی نیز شرکت کنندگان برای کامه دئوه، خدای عشق، هدیه می برند و به درگاه او راز و نیاز می کنند. روز بعد هم طبیعتا به شست و شو و تمیزکاری می گذرد. بعضی ها هم مهمان بازی های دم عید را می گذارند برای روز بعد و با ظاهری آراسته تر به دوستان و اقوام سرمی زنند.

جشنواره رنگ هند , وقت سفر

جغرافیای برگزاری جشن هولی

در بسیاری از مناطق هند این جشن برپاست، فقط ممکن است در برخی مناطق پر رونق تر از مناطق دیگر باشد. فقط در یک مکان است که از برگزاری جشن اجتناب می شود. بزرگترین مراسم سنتی هولی در ماتورا و ورینداوان که تنها 4 ساعت از دهلی نو فاصله دارد، برگزار می شود.

جشنواره رنگ هند , وقت سفر

زمان برگزاری جشنواره هولی

هولی در پایان زمستان در آغاز فصل بهار و یک روز پس از ماه کامل، در ماه مارس هر سال در ماه قمری فلاگونا، (فلاگون یا پورنیما) که معمولاً مطابق بااسفند ماه ایرانی می‌باشدبرگزار می شود. در بسیاری از مناطق، هولی در حدود دو روز طول می‌کشد. این جشن یک روز زودتر درغرب بنگال و اودیشا اتفاق می افتد. جشن براساس تقویم هندی برگزار می شود و نشان دهنده احیای دوباره طبیعت و فرا رسیدن فصل بهار و تازگی و طراوت است .یکی از بزرگترین آداب و رسوم هولی سست شدن ساختارهای تشریفاتی است، که به‌طور معمول شامل سن، جنس، وضعیت و طبقه‌است. هولی شکاف گسترده بین طبقات اجتماعی را می‌بندد و هندوها را به هم نزدیک می‌کند. با هم، غنی و فقیر، زنان و مردان، از حضور یکدیگر در این روز شاد لذت می‌برند. علاوه بر این، هولی سختی‌های هنجارهای اجتماعی را کاهش می‌دهد. هیچ‌کس انتظار رفتار مودبانه ندارد… و در نتیجه، فضا پراز هیجان و شادی است. هر سال، هزاران نفر از هندوها در جشنواره هولی شرکت می‌کنند.

جشنواره رنگ هند , وقت سفر

هولی در دیگر کشورها

جشنواره رنگ ها در کشورهای دیگر نیز برگزار می شود که در ادامه به چند مورد اشاره شده است.

نپال

در نپال اوضاع کمی متفاوت است. هولی در دو روز مختلف، یکی در ماه فوریه و دیگری در همین ماه مارس جشن گرفته می شود. 80 درصد جمعیت نپال را هندوها تشکیل می دهندو از این رو، هولی نیز مانند دیگر جشن های هندو، جایگاه متمایزی در رسوم اجتماعی نپالی ها دارد.پرتاب بادکنک هایی که با آب رنگی پر شده اند، یکی از محبوب ترین فعالیت های نپالی ها در خلال این جشن است. آنها هم مانند هندی ها به خیابان ها می ریزند و یکدیگر را رنگی می کنند.

جشنواره رنگ هند , وقت سفر

پاکستان

هولی در شهرهای کراچی، هزاره، حیدرآباد، لاهور و مولتان پاکستان جشن گرفته می شود. خاصه اینکه متون پورانه ای که اولین بار داستان هولیکا و پرالادا درآنجا عنوان شد، هیرنیاکاشیپو، پدر پرالادا را پادشاه مولتان معرفی می کند.در ایالت پنجاب پاکستان رسم بر این است که کوزه ای سفالی در مکان مرتفعی آویزان می شود و مردان با تشکیل دادن یک هرم انسانی، از یکدیگر بالا می روند تا در نهایت فردی که در رأس هرم قرار می گیرد بتواند کوزه را بشکند.

جشن های متعددی از جشن هولی هندی ها متاثر شده است. این جشن ها لزوما در همان تاریخ اصلی برگزار نمی شوند و عموما شرکت های تجاری یا سازمان های مردمی به عنوان یک فعالیت خیریه یا چیزی از این دست آنها را برگزار می کنند. طبیعتا برای شرکت در چنین مراسمی لازم است هزینه ورودی پرداخت کنید.

آلمان، انگلیس، برزیل، آفریقای جنوبی، مالزی و هلند از کشورهایی هستند که هولی در آنها توسط هندی های مهاجر برگزار می شود.